Hvað er að vera Íslendingur?:
Verkefni

Ítarefni:
Auðlindir
EFTA
Evrópusambandið
Hvar búa Íslendingar?
Ísland og alheims-samfélagið
Ísland og Nato
Kreppan mikla
Mannréttindi og SÞ
Nato og kalda stríðið
Nýtt eða gamalt land?
Öryggisráð SÞ og friðargæsla
Sameinuðu þjóðinar
Sérstofnanir SÞ
Verndarstefna eða fríverslun

Krækjur

 

  Sjálfsmyndin Réttindi og skyldur Hverjir ráða? Samastaður ... Upplýsingasamfélagið
XSamastaður í heiminum
  Kreppan mikla
 

Í október árið 1929 var verðhrun í kauphöllinni í New York og fjárfestar töpuðu miklum fjárhæðum. Þetta markaði upphaf efnahagskreppu sem átti eftir að hafa áhrif um allan heim næsta áratuginn. Ofsahræðsla greip um sig meðal manna í viðskiptalífinu, þeir misstu kjarkinn og bandarískt efnahagslíf hrundi. Bankar hættu að lána fé, verksmiðjum var lokað og viðskipti drógust saman. Allt hafði þetta í för með sér gríðarlegt atvinnuleysi /.../.

Kreppan breiddist fljótt út um heimsbyggðina og flestar þjóðir urðu fyrir barðinu á henni. Margar þjóðir höfðu treyst á lán frá Bandaríkjamönnum til að fjármagna endurreisnina eftir fyrri heimsstyrjöld (1914 -18). Þessi lán stóðu nú ekki lengur til boða. Fyrirtæki urðu gjaldþrota og milljónum manna var sagt upp störfum.

Alfræði unga fólksins. Reykjavík, Örn og Örlygur 1994:303

Á Íslandi stóð kreppan fram til ársins 1940. Hún kom fram í sölutregðu á útflutningsafurðum, samdrætti í atvinnulífinu og stórfelldu atvinnuleysi. Kröfugöngur voru farnar til að mótmæla atvinnuleysinu og bágum kjörum alþýðunnar. Til að vernda íslenska framleiðslu og vinnumarkaðinn tóku Íslendingar upp verndarstefnu sem var við lýði allt fram undir 1960. Íslensk stjórnvöld vildu láta framleiða heima allar þær vörur sem hægt væri. Menn voru á því að vera ekki að eyða gjaldeyri í að flytja inn óþarfa varning, en þetta eru rök sem heyrast enn í dag meðal þeirra sem blöskrar allur innflutningurinn hingað til lands.

Haftastefna áranna 1947-1950 ól af sér verslunarhætti sem einkenndust af biðröðum og bakdyraverslun. Dálkahöfundur Alþýðublaðsins, Hannes á Horninu, segir svo frá að ,,einn morguninn eldsnemma var stór biðröð við dyr einnar skóverslunarinnar. Fast við dyrnar stóð kona sem áreiðanlega hefur komið að dyrunum kl. 6-7 um morguninn. Hún var með þrjú lítil börn með sér og minnsta barnið grátandi í kerru sinni. Þarna stóð fólkið til kl. 9 er búðin var opnuð. En þá tilkynnti búðarmaðurinn að enginn gúmmí-skófatnaður væri til.“

Skýrt var frá því síðar í sama blaði að fréttin um að gúmmískófatnaður fengist í skóversluninni hefði aldrei átt við nein rök að styðjast; gúmmískófatnaðurinn hefði aldrei verið til. Á þessum árum þurftu kaupmenn sjaldnast að auglýsa vörur sínar, ef fréttist að selja ætti skó eða kápur varð það jafnskjótt á hvers manns vörum.

Íslenskur söguatlas 3. Reykjavík, 1993:144