Page 22 - Sjálfbærni - Ritröð um grunnþætti menntunar

SJÁLFBÆRNI
20
Sjálfbærni og aðrir
grunnþættir námskrár
Læsi – úrvinnsla á því sem maður sér
og skynjar
Læsi hefur lengst af verið skilgreint sem sú athöfn að lesa sig í gegnum skrifaðan
texta. Skilgreining á læsi er orðin víðfeðmari en áður, fólk þarf að lesa og skilja
alls konar tákn og miðlun sem getur verið sett fram á fjölbreyttan hátt. Kannski
má segja að læsi sé úrvinnsla á því sem maður sér og skynjar.
Sá sem hefur fengið kennslu í lestri, og er vel læs á texta tungumáls síns, kemst
ekki hjá því að lesa. Íslendingur á ferð um landið les ósjálfrátt skilti við götur og
vegi og fær með því upplýsingar, leiðbeiningar og viðvaranir. Fari hann til útlanda
stautar hann sig fram úr skiltum í nágrannalöndunum og skilur þau líklega oftast.
2
Nýtt sjónarhorn á Jörðina
Kennarar þekkja vel að sama efni sett fram á ólíkan hátt getur leitt til mismunandi
úrvinnslu. Oft þarf að orða hluti á ýmsa vegu og nálgast þá frá mörgum hliðum til
að nemendur öðlist þann skilning sem kennarar eru að miðla. Geimfarar eru allir
þrautreyndir og þjálfaðir í vísindum og tækni og vita alla mögulega hluti um Jörðina og
himingeiminn. Samt hefur það gerst æ ofan í æ að þegar geimfarar stíga aftur á jörðina
eftir dvöl í geimnum er afstaða þeirra til Jarðarinnar gjörbreytt og þeir hafa orðið mjög
öflugir talsmenn náttúruverndar. Hvers vegna?
Þeir lýsa því svo að utan úr geimnum hafi þeir fyrst séð það sem þeir þó vissu gjörla.
Þeir sáu að Jörðin er einstök. Þeir sáu óendanleika himinhvolfsins, aragrúa stjarna og
himinhnatta, eldhnetti, íshnetti, loftkennda hnetti, hnetti umlukta eiturgasi, dautt grjót á
ferð, óteljandi slíka hnetti – en aðeins eina Jörð. Jörðina – bláa og hvíta í litum vatnsins,
svífandi bjarta í myrkrinu og – lifandi. Hvergi annars staðar var líf að sjá. Og þeir fundu til
óendanlegs þakklætis og væntumþykju og strengdu þess heit að gera sem þeir gætu til
að bjarga þessum einstaka hnetti í óendaleika himinhvolfsins og því lífi sem hann fóstrar.13