Skali 1B
50
Blekkingar með tölfræði
Þegar við kynnum niðurstöður úr könnunum er siðlaust að reyna að blekkja þá sem
lesa niðurstöðurnar. Súlur eða stöplar í myndritum eiga að hafa sömu breidd og
byrja allir í núlli. Ef y-ásinn í myndritunum byrjar á hærri tölu en núlli getur maður
við fyrstu sýn látist blekkjast til að trúa að eitthvað sé betra eða verra en það
eiginlega er. Ef myndritið byrjar á hærri tölu en núll þarf að sýna það skýrt og
greinilega til að enginn mistúlki niðurstöðurnar.
4.69
Hanne og Christoffer búa í Noregi. Þau finna upplýsingar um hve margar
gaupur hafa fundist dauðar á síðustu árum. Þau sýna niðurstöðurnar í
tveimur mismunandi myndritum.
a
Sýna myndritin sömu niðurstöður? Rökstyddu svarið.
b
Hvers vegna lítur út fyrir að miklu fleiri gaupur hafi drepist í öðru
myndritinu? Rökstyddu svarið.
c
Hvort myndritið finnst þér sýna betur hinar raunverulegu niðurstöður?
Rökstyddu svarið.
4.70
Búðu til myndrit sem blekkir lesendur til að trúa því að verðið á gosi hafi
ekki hækkað mjög mikið frá 2010 til 2012.
Ár
2010 2011 2012
Verð á gosi (kr. á lítra)
302 330 346
160
40
0
Dauðar gaupur (myndrit Hanne)
Fjöldi gaupa
Ár
20
140
120
100
80
60
2003 2004 2005 2006 2007 2008
40
0
Dauðar gaupur (myndrit Christo ers)
Fjöldi gaupa
Ár
140
120
100
80
60
2003
2004
2005
2006
2007
2008
