Kafli 4 • Tölfræði
49
4.67
Þú skalt vinna þetta verkefni með bekkjarfélaga þínum. Þið ræðið hvaða
aðstæður er best að sýna í súluriti, skífuriti, tröppuriti og línuriti.
Heiti myndrits
Mynd af myndritinu Myndritið er notað við
eftirfarandi aðstæður
súlurit
skífurit
tröppurit
línurit
Heimildir með villandi upplýsingum
Í tölfræðilegum könnunum getur verið um að ræða villandi upplýsingar:
• Þú skráir tölfræðilegar upplýsingar um fjarvistir nemenda við skólann þinn.
Allir kennararnir eiga að senda þér yfirlit yfir fjarvistir nemenda en einhverjir
þeirra gleyma því og tölurnar, sem þú færð yfir fjarvistirnar, eru þess vegna
of lágar.
• Þú vilt vita eitthvað um sjónvarpsvenjur fólks og spyrð einungis þá sem eru
yngri en 25 ára. Þá ertu ekki með marktækt úrtak. Ef þú spyrð aðeins fimm
manns hefur þú ekki næg gögn til að alhæfa út frá.
• Þú mælir tíma og klukkan gengur ekki rétt. Þá færðu kerfisbundna villu í
mælingunum.
• Þú framkvæmir spurningakönnun en 10% af svarendunum svara bara „út í hött“
án þess að þú vitir það. Þá er ekki hægt að alhæfa út frá niðurstöðunum.
4.68
Fyrir kosningar gera þrjú dagblöð skoðanakönnun. Blað 1 spyr 500 manns
af öllu landinu, blað 2 spyr 1000 manns af öllu landinu og blað 3 spyr 1000
manns í eigin kjördæmi.
a
Hvað finnst þér að niðurstöður þessara þriggja skoðanakannana geti
sagt landsmönnum?
b
Hvað getur sá sem gerir tölfræðilegar rannsóknir gert til að draga úr
því að hann fái villandi upplýsingar?
Marktækt úrtak
er „lítil útgáfa“ af
þeim eða því sem
þú ætlar að
rannsaka.
Að alhæfa
er að
víkka niður-
stöðurnar út
þannig að þær
gildi fyrir stærri
hóp en þann sem
þú rannsakar.
Kerfisbundin villa
kemur upp ef allar
mælingarnar gefa
of lága eða of háa
niðurstöðu.
