Ofbeldi gegn börnum

Andlegt ofbeldi er það form ofbeldis gegn börnum sem einna erfiðast er

að skilgreina og greina. Áhrifin á barnið sjást fyrst og fremst í:

•

slakri eða brotinni sjálfsmynd barns

•

vantrú á eigin getu

Algengustu andlegar afleiðingar eru háðar aldri að hluta til en geta

birst sem samskiptavandi, erfiðleikar með vinatengsl, skert félagsfærni,

depurð, að draga sig í hlé, lágt sjálfsmat, námsvandi og margvísleg tilf-

inninga- og hegðunarvandamál (Miller-Perrin og Perrin, 2007). Einnig

er verkkvíði, skoðanaleysi, viljaleysi og hlédrægni. Andlegu ofbeldi er

stundum beitt einu eða að það samtvinnast öðru, t.d. fylgir hunsun oft

líkamlegu ofbeldi og vanrækslu.

Andlegt/tilfinningalegt ofbeldi helst oft í hendur við aðra illa meðferð.

Afleiðingar birtast í tilfinninga- og hegðunarvanda og þessi börn glíma

við marktækt fleiri slík vandkvæði en önnur. Kennarar þekkja yfirleitt

vel til ýmissa tegunda hegðunarerfiðleika og þess vegna eru þeir ekki

taldir upp hér. Hér sem annars staðar þarf að hafa í huga að einkenni

sem hér var lýst geta stafað af öðru en andlegu ofbeldi.

Einstaklingar sem hafa verið beittir andlegu ofbeldi virðast oft glíma

við afleiðingarnar einnig á unglings- og fullorðinsárum. Samanborið

við aðra illa meðferð á börnum er talið að andlegt ofbeldi spái sterkast

fyrir um sálræna erfiðleika síðar í lífinu, t.d. þunglyndi, lítið sjálfstraust

Erfitt getur reynst að greina andlegt ofbeldi og er eitt merki um

það að oft skipta barnaverndaryfirvöld sér ekki af ofbeldi af þessu tagi

(Crittenden, Claussen og Sugarman, 1994). Þetta er alvarlegt því að

andlegt ofbeldi hindrar að barn vaxi og dafni. Tekist er á um það hvort

skilgreina skuli andlegt eða tilfinningalegt ofbeldi út frá afleiðingum á

barnið eða hvort miða eigi við hegðun þess sem því beitir. Skilgreining

út frá afleiðingum kemur í veg fyrir að gripið sé inn í áður en áhrifin

koma fram. Nokkur samstaða er um að skilgreina andlegt/tilfinningalegt

ofbeldi fyrst og fremst út frá hegðun þess sem því beitir, þó að alltaf þurfi

að hafa afleiðingar í huga líka (Miller-Perrin og Perrin, 2007).

Eftir hverju gæti kennari tekið?

Við sjáum á ofangreindum lýsingum á einkennum hjá börnum sem búa

við andlegt ofbeldi að þau eru misjafnlega augljós. Sum börn verða upp-

stökk og jafnvel árásargjörn en önnur draga sig inn í skel. Til að greina

merki um ofbeldi af þessu tagi er gagnlegt að taka eftir hegðun foreldra

en það krefst þess að starfslið skóla eigi í beinum og reglubundnum

Skeytingar- eða

skilningsleysi og

áfellisdómar geta

verið merki um

andlegt ofbeldi

gegn barni