Tákn með tali

TMT er hentug tjáskiptaleið fyrir mörg fötluð börn enda er tiltölulega auðvelt að tileinka sér notkun hennar frá fyrsta aldursári. Flestum börnum er kennt að sýna hvað þau eru stór, vinka bless, klappa saman lófunum, rétta hendurnar fram þegar þau vilja láta taka sig o.s.frv. Ýmislegt annað en orðin ein hjálpar barninu að skilja fyrirmælin. Þegar barn er t.d. beðið að ná í ákveðinn hlut, svo sem skóinn sinn, fylgir fyrirmælunum venjulega bending og ákveðin blæbrigði í röddinni. Barnið les úr þessu öllu og fer og nær í skóinn sinn. Þegar um er að ræða fatlað barn má segja að sama aðferð sé notuð en nú er henni beitt markvisst og hún löguð að þroska barnsins. Samspilið milli foreldra og barns á fyrstu mánuðum þess felst að verulegu leyti í tjáskiptum sem frekari þroski byggist á. Foreldrar verja þá iðulega miklum tíma í leiki með börnum sínum, búa til hljóð og hreyfingar, hlusta og herma eftir því sem þau heyra o.s.frv. Á þessu tímabili eiga foreldrar oftast auðvelt með að kenna barninu ný tákn því að það virðist falla eðlilega að samspili þeirra. Þannig venst barnið því strax frá unga aldri að sjá tákn í umhverfi sínu og þykir það eðlilegt. Foreldrar ungbarna virðast ekki eins feimnir að nýta sér látbragð og bendingar talmáli sínu til stuðnings eins og síðar vill verða. Það er því margt sem mælir með að byrjað sé sem fyrst að kenna börnum TMT. Bæði foreldrar og barn fá þá tækifæri til þess að þjálfa sig í tjáskiptaleið sem þau geta notað eins lengi og þörf krefur. Hvenær getur barn byrjað að læra TMT? Í kaflanum hér á undan kemur fram að hægt er að byrja að nota TMT með mjög ungum börnum. Í ljósi þess hversu þýðingarmikil fyrstu árin eru fyrir málþroska barnsins er mikilvægt að hefja markvissa málörvun sem allra fyrst. Á það ekki síst við um fatlað barn eða barn sem er í áhættuhópi hvað málþroska varðar. Oft er erfitt að átta sig á um hvers konar þroskaröskun er að ræða hjá barni og þar af leiðandi er ekki alltaf hægt að hefja viðeigandi þjálfun eins snemma og æskilegt er. Sum börn eru þó líklegri til að eiga við tal- og málörðugleika að stríða en önnur. Sem dæmi má nefna börn með Downs-heilkenni. Fötlun þeirra greinist venjulega fljótt eftir fæðingu og þá er strax vitað um ýmsa þroskaþætti sem huga þarf að. Fötlunin birtist m.a. í varanlegum erfiðleikum við að skilja talmál og að tala. Reynslan hefur sýnt að TMT virðist henta mörgum þeirra vel. 8

RkJQdWJsaXNoZXIy MjIxNzc=