MIÐSTÖÐ MENNTUNAR OG SKÓLAÞJÓNUSTU 2024 | 35 | læra að lesa. Ef vel er að verki staðið og töluleg gögn úr Lesferli notuð markvisst til grundvallar á skipulagi lestrarkennslu og vali á viðfangsefnum er mögulegt að útskrifa langflesta nemendur yfir á miðstigið með góða, aldurssvarandi færni. Lesfimiviðmiðin gera ráð fyrir því að nemendur bæti leshraða sinn jafnt og þétt allan grunnskólann enda verða áskoranirnar í námi sífellt meiri eftir því sem námi vindur fram og þörfin fyrir góða lestrarkunnáttu æ ríkari. Það er því nauðsynlegt að nota niðurstöður Lesferilsprófanna á markvissan hátt fyrir alla árganga og taka niðurstöður á mið- og unglingastigi jafn alvarlega og niðurstöður á yngsta stigi. Að öðrum kosti skerðast möguleikar margra nemenda til að geta nýtt sér lestur til náms með árangursríkum hætti. Lesfimi- og stuðningsprófin snúast fyrst og fremst um að leggja mat á stöðu tæknilegrar hliðar læsis eða beitingu lestraraðferðarinnar en eins og fram kemur í kaflanum um tengsl lesfimi og lesskilnings er markmið alls lestrar að skilja það sem lesið er og að geta nýtt sér upplýsingar í samræmi við tilgang lestrar hverju sinni. Efling lesskilnings er því annað meginviðfangsefni lestrarkennslu og mikilvægt að hugað sé að honum allt frá upphafi. Duke, Ward og Pearson (2021) benda á að lestrarkennsla og kennsla í beitingu lesskilningsaðferða þurfi að fara saman frá upphafi lestrarnáms og að nemendur þurfi að geta lært snemma að beita einföldum aðferðum, t.d. að bregðast rétt við þegar lesskilning þrýtur (sjá Læsisvef: Að vakta lesskilninginn), að læra aðferðir reyndra lesara í glímu við texta (sjá Læsisvef: Að hugsa upphátt við lestur) og að efla málskilning með umræðum um texta og úrvinnslu í gegnum ritun. Eftir því sem viðfangsefni og kröfur í námi verða fleiri og meiri verður tilgangur lestrar margbreytilegri og textategundirnar sem nemandinn þarf að glíma við æ fjölbreyttari. Hann þarf því að læra aðferðir sem hjálpa honum að tileinka sér efni námsgreina með árangursríkum hætti og mikilvægt að kennsla og beiting aðferða fari ekki fram í tómarúmi heldur í tengslum við raunveruleg viðfangsefni innan greinanna. Þannig lærir nemandinn að nýta sér lestur til náms. KVL eða KVL+ og Frayer líkanið eru aðferðir sem gera ráð fyrir skipulegri nálgun við lestur og úrvinnslu á efni texta og styðja við lestur til náms. 6.2.3. Viðfangsefni lestrarþjálfunar/heimalestrar Viðfangsefni heimalestrar eða lestrarþjálfunar þurfa að haldast í hendur við viðfangsefni lestrarkennslunnar og stöðu nemenda í lestri hverju sinni. Í fyrstu er lögð áhersla á að nemendur nái tökum á hljóðaaðferðinni, nái samfara því tökum á lestri orðmynda sem leggja grunninn að góðri lesfimi með hliðsjón af viðmiðum. Samhliða þessu þarf að huga að því að nemendur komi sér upp góðu lestrarlagi (sjá matsramma fyrir lesfimi) sem tryggir að merking textans komist til skila en allt frá upphafi þarf að vinna með orðaforða- og lesskilningsaðferðir í merkingarbæru samhengi í öllum bóklegum námsgreinum. Hér gildir að þjálfa það sem þarfnast þjálfunar og því þarf, sérstaklega á fyrri stigum í lestrarnámi, að hafa í huga stöðu nemenda og sníða þjálfunina að henni (sjá t.d. Lestrarkortin á Læsisvefnum). Markmið þjálfunar og aðferðir þurfa því að vera fjölbreytt og lestrarkennarinn meðvitaður um það sem þjálfa þarf hverju sinni. „Korter og kvittað“ fyrir alla nemendur á því sjaldnast við en markmiðið með slíkri þjálfun hefur alla jafna verið nokkuð óljóst í hugum nemenda og oft ekki til þess fallið að ýta undir áhuga þeirra á lestri þar sem skráningin er fábreytt og úrvinnslan eftir lestur lítil eða jafnvel engin.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjIxNzc=