máli: The 100 magic words. Þetta er samansafn af smáorðum og málfræðiorðum, t.d. greini, forsetningum, hjálparsögnum og/eða fornöfnum. Að vinna kerfisbundið með algengustu orðin alveg frá byrjun er góður grundvöllur fyrir lestur og ritun nemenda á ensku. Þegar þeir verða meðvitaðir um þessi orð styrkir það einnig stafsetningu. Orðin verða að mikil- vægum verkfærum þegar nemendur þurfa seinna meir að skrifa eigin setningar og texta og vinna með málfræði. Hljóðkerfisvitund og lestrarfærni Rannsóknir sýna að hljóðkerfisvitund og lestrarfærni eru nátengd. (Strömqvist og Uppstad, 2008.) Þegar nemendur skilja samhengið á milli hljóða í orðum og bókstafa í texta eru þeir komnir vel á veg. Þetta þekkja þeir yfirleitt þegar úr sínu eigin móðurmáli en þetta getur verið stærri áskorun í ensku þar sem oft er ekki skýrt samhengi á milli hljóðs og bókstafs. Í ensku eru 26 bókstafir í stafrófinu en 44 kerfisbundin málhljóð. Það þýðir að þessi hljóð samanlagt eru táknuð með 250 mismunandi stafsetningaraðferðum! Þess vegna er mikilvægt að huga að hljóðkerfisvitundinni alveg frá upphafi. Auk þess að geta tengt ensk talhljóð við bókstafir og lesið og skilið setningar eiga nemendur einnig að þekkja enska stafrófið og smám saman að vera færir um að stafa nöfn og einstaka orð. Þetta getur verið erfitt fyrir marga þar sem oft er ekki rökrétt samhengi á milli hljóða og stafsetningar í ensku. Kynna þarf fyrir nemendum, skref fyrir skref, enska stafsetningu. Mörg orð eru stafsett næstum eins og þau eru sögð, t.d. bed, swim og hat. Annar orðahópur hefur greinilegar tengingar á milli hljóða og stafsetningar. Þetta á bæði við um sérhljóða og samhljóða, t.d. samstöfurnar –ail, -ain, ack, irl, all. Nemendur hafa þegar kynnst samstöfunum th-, kn-, wh-, sh-, ch-, og tvöföldu sérhljóðunum –ee og –oo. Eftir því sem nemendur læra fleiri af þessum stafapörum þeim mun betri verður lestrarfærni þeirra á ensku. Síðasti orðahópurinn sem minnst skal á í tengslum við stafsetningu eru algengu orðin. Mörg þeirra eru óútreiknanleg í framburði og því er best að tileinka sér þau sem orðmyndir, t.d. you, your, with, does og their. Námsaðferðir Það er á ábyrgð kennarans að stuðla að því að nemendur verði, á skólagöngu sinni, meðvitaðir um hvaða námsaðferðir henta þeim best. Nemendur skulu tileinka sér aðferðir til að finna merkingu í því sem þeir heyra og seinna lesa, og þeir verða að geta sett í orð hvað það er sem þeir eiga að læra og ekki síst hvernig þeir læra. Í Yes we can draga nemendur ályktanir af efni kaflans með dæmum og verkefnum þar sem þeir eru hvattir til að skoða myndirnar, geta sér til um efni texta út frá fyrirsögnum, nota þekkingu sína úr fyrri köflum og ekki síst að hlusta eftir þekktum, gagnsæum og algengum orðum. Mikilvægt er að tala skýrt um margvíslega færni og að minna nemendur á hvaða aðferðir þeir eru að vinna með. Hlustunaraðferðir Hér gildir einkum að hlusta og þekkja tiltekin orð í setningum og samræðum. Látið nemendur sýna að þeir skilji, t.d. með því að krossa yfir eða undirstrika orð. Lestrartextana í nemendabókinni er einnig hægt að nota sem hlustunaræfingar og nemendur geta brugðist við þegar þeir heyra ákveðin orð eða hugtök t.d. með því að klappa, rétta upp hönd, setja talningarstrik eða þ.h. Minnið líka á mikilvægi þess að túlka líkamstjáningu og hljómfall og að taka aðstæður með í reikninginn. Hvar á samtalið sér stað? Hver talar? Hvað er verið að tala um? Lestraraðferðir Nemendur lesa marga ólíka texta sem hver og einn kemur inn á þema kaflans. Ræðið við nemendur um lestraraðferðir þannig að þeir venji sig á að nota þær þegar þeir lesa nýja texta. Verjið einnig tíma í undirbúning með First-verkefnunum sem hjálpa nemendum að setja textann í samhengi og gefa þeim möguleika á að stinga upp á nýjum orðum og setningagerðum sem gætu átt við viðkomandi texta. Notfærið ykkur að allir textar eru lesnir upp af enskumælandi fólki m.t.t. hreims, aldurs og aðstæðna. Það er sérlega mikið gagn í að geta hlustað á texta og lesið hann um leið. Farið saman yfir glósurnar og notið teikningar, fyrirsagnir, efni og lykilorð sem tengjast þeim. Málfar Venjið nemendur á að nota kurteislegar og gagnlegar setningar eins og t.d. Sorry? Can you say that again, please? One more time, please! How do you say … in English? Ritunaraðferðir: Í fyrstu er unnið með ritun á einfaldan hátt s.s. að afrita orð og einfaldar setningar. Hér er tilvalið að nota valda texta sem fyrirmyndir og e.t.v. ritunaræfingar. Í Yes we can er smátt og smátt lögð meiri áhersla á ritun, bæði í tengslum við endurtekningu á setningagerðum en einnig m.t.t. frjálsrar ritunar nemenda. Ræðið um ritunina við nemendur: • Til hvers (hvaða aðila) eru þau að skrifa og hvers vegna? • Hvað eru þau að skrifa um? • Hverju vilja þau koma á framfæri með textanum? Kennslufræðilegar hugleiðingar 13
RkJQdWJsaXNoZXIy MjIxNzc=