Verum virk

Við notum rökræður til að komast að niður­ stöðu um málefni Sókratískar spurningar Málefnalegar umræður Gríski heimspekingurinn Aristóteles er almennt nefndur faðir rökfræðinnar en forveri hans, Sókrates sem var uppi á árunum 470 til 399 fyrir Krist, kunni til hlítar þá list að tala og vera sannfærandi í máli sínu. Hann leitaði sannleikans og þekkingar í gegnum samræður sínar við menn af öllum stéttum. Við hann er kennd samræðu- og spurningatækni sem notuð er enn þann dag í dag og þykir áhrifamikil í rökræðum en rökræður notum við til að komast að niðurstöðu um hvaða málefni sem er. Sókrates gaf sér ekki neitt fyrir fram, kannaði allar skoðanir frá mörgum sjónarhornum og beitti óspart gagnrýninni hugsun. Sókratíska aðferðin felst í að spyrja viðmælanda spurninga sem fær hann til að leiða í ljós mótsagnir eða eitthvað sem hann hafði ekki hugsað um áður og komast þannig að annarri niðurstöðu um málið. Þannig getum við fengið aðra til þess að átta sig á rökunum með eða á móti skoðunum þeirra. Þess háttar rökræður byggjast því ekki endilega á því að færa sjálfur fram rökin heldur því að spyrja þannig spurninga að sá sem rökrætt er við kemst sjálfur að þeirri niðurstöðu sem óskað var eftir. Góð sókratísk spurning hefur þá eiginleika að hinn spurði veit svarið við henni og svarið varpar nýju ljósi á það sem spurt er um. Svarið kallar þannig fram ný rök í málinu sem geta breytt sýn okkar á umræðuefnið. Um leið getur svarið vakið aukinn áhuga og kallað á frekari spurningar sem fær okkur til að kafa enn dýpra. Rökleiðslan verður til í gegnum spurningaferlið, rökin fyrir skoðunum og jafnvel breyttu viðhorfi koma frá þeim sem svarar. Góðar sókratískar spurningar: Kalla á útskýringar (s.s. „hvað meinarðu með …?, „geturðu útskýrt … / komið með dæmi …?“ eða „hvernig styðurðu þetta?“). Krefjast raka eða sannana (s.s. „hefurðu sannanir fyrir því?“ eða „hvaða rök hefurðu fyrir því?“). Draga fram mismunandi sjónarmið (s.s. „er hægt að líta þetta öðrum augum?“, „hvað segði sá sem væri ósammála þér?“ eða „geturðu orðað þetta öðruvísi?“). Horfa til þess sem leiðir af því sem áður var sagt (s.s. „hvað felst í því?“, hverjar væru af leiðingarnar af því?“ eða „er þetta í samræmi við það sem þú sagðir áður?“). Horfa á samræðurnar (s.s. „erum við einhverju nær?“ eða „hvað segir þetta okkur?“). 70