Verklegar æfingar í náttúrufræði

65 Bygging og eiginleikar efnis Kennarasíða – Matarlitur og vatn Markmið Nemandi á að: • átta sig á muninum á frumeind og sameind. • átta sig á muninum á frumefni og efnasambandi. • átta sig á muninum á föstum efnum, vökvum og lofttegundummeð tilliti til hreyfinga sameinda. • átta sig á muninum á massa og rúmmáli og helstu mælieiningum þessara eiginleika. • skilja hugtakið leysni. Ábendingar fyrir kennara • Nemendur verða að fara gætilega þegar þeir eru að fylla krukkuna með heita vatninu því að kranavatn getur orðið mjög heitt. E.t.v. þarf kennari að aðstoða nemendur með þetta. Útskýring Heita, litaða vatnið „gýs“ upp og myndar lag ofan á kalda vatninu. Þegar það kólnar blandast litaða vatnið saman við kalda vatnið. Vatn sem er kaldara eða heitara en 4 °C er eðlisléttara og flýtur ofan á. 4 °C vatn er eðlisþyngst. Sjaldan eða aldrei botnfrýs í tjörnum. Lífverur geta því lifað af undir ís á veturna. Til að sjá betur hvað hiti hefur mikil áhrif á hreyfingu sameinda er hægt að taka tvö eins glös, fylla annað með heitu vatni og hitt með köldu. Síðan eru settir 3 dropar af matarlit í hvort glas og fylgst með því sem gerist í u.þ.b. 5 mínútur. Nauðsynlegt er að glösin standi alveg kyrr. Meiri hreyfing er á vatnssameindunum í heita vatninu. Þegar sameindir matar- litarins koma út í vatnið hrökkva þær til og frá og dreifast um vatnið. Mikilvægt að nemendur ræði saman um niðurstöðuna og beri t.d. saman við aðrar tilraunir sem þeir hafa gert af svipuðum toga. Aðrar hliðstæðar tilraunir: Gos bls. 54 Foss bls. 58