Styrjaldir og kreppa

b 136 STYRJALDIR OG KREPPA : Stríðið sem kom við alla Stríðsglæpur: Brot á alþjóðlegum reglum um hvað megi gera í stríði og hvað ekki. Það er til dæmis stríðsglæpur að misþyrma stríðs­ föngum og óbreyttum borgurum. Landráð: Að svíkja sitt eigið land með því að hjálpa óvinum þess eða vinna með þeim. Í Reykjavík urðu hermannabraggar íbúðarhús meira en tveggja þúsunda Íslendinga eftir stríðið þegar herliðið rýmdi þá. Hér er braggahverfi Bandaríkjaflota, Camp Knox, í smíðum á Melunum í Reykjavík árið 1942. Refsingar Í nóvember 1945 komu dómarar frá Bretlandi, Bandaríkjunum, Frakklandi og Sovétríkjunum saman í þýsku borginni Nürnberg. Þeir áttu að mynda alþjóðlegan dómstól til að dæma foringja þýskra nasista. Tólf Þjóðverjar voru dæmdir til dauða í Nürnberg og margir í ævilangt fangelsi. Þeir voru dæmdir fyrir stríðsglæpi . Svipaður dómstóll var síðar stofnaður í Tókýó í Japan og þar voru japanskir stríðsglæpamenn dæmdir. Síðar hafa margir gagnrýnt þessi réttarhöld vegna þess að þar voru aðeins dæmdir stríðsglæpamenn frá löndunum sem höfðu tapað stríðinu. Það voru líka stríðsglæpamenn meðal bandamanna en þeim var aldrei refsað. Samt finnst flestum að þessi réttarhöld hafi verið framfaraskref í alþjóðlegum samskiptum. Mótaðar voru almennar reglur um hvað ætti að teljast stríðsglæpir og hverjum ætti að refsa fyrir þá. Þessar reglur hafa ráðið miklu um úrskurði í öðrum málum síðar. Sú mikilvæga meginregla var sett í Nürnberg að hver maður tæki ábyrgð á eigin verkum. Það merkir að hægt er að dæma mann fyrir stríðsglæp þó að yfirmaður hans hafi skipað honum að vinna verkið. Réttarhöldin í Noregi Í Noregi fóru líka fram stríðsréttarhöld. Þar voru 25 Norðmenn og 12 Þjóð­ verjar dæmdir til dauða og teknir af lífi. Meðal þeirra var foringi Nasjonal Samling, Vidkun Quisling. Auk þess voru 20.000 Norðmenn dæmdir í fangelsi og margir aðrir í sektir. Þeir voru dæmdir fyrir landráð af því að þeir höfðu unnið fyrir Þjóðverja. Allir sem höfðu verið félagar í Nasjonal Samling fengu refsingu, jafnvel þótt þeir hefðu ekki unnið neitt annað til saka. Auk þess voru margir lagðir í einelti. Það átti ekki síst við norskar stúlkur sem höfðu verið með þýskum hermönnum á stríðsárunum. Þær voru kallaðar „Þjóðverjamellur“ og margar þeirra urðu fyrir árásum strákagengja. Kona sagði til dæmis frá því í blaði árið 1946 hvernig hefði verið farið með sig: Í maí 1945 brutust fjórir strákar inn í íbúðina þar sem ég bjó. Fyrst börðu þeir mig í höfuðið svo að ég missti meðvitund. Svo fóru þeir með mig út í garð, klipptu, rökuðu og skáru allt hárið af mér – svo að rann úr mér blóðið. Viku síðar komu heimavarnarmenn heim til mín. Þeir ráku skammbyssu í bakið á mér. Fyrir utan stóð bíll og þar sátu aðrar konur sem þeir