Myndabók fyrir káta krakka Góðandaginn. . . . . . . . . . . 4 Líkaminn . . . . . . . . . . . . . . 6 Föt . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Útiföt . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Heimilið . . . . . . . . . . . . . . . 12 Eldhús................ 14 Stofa................. 16 Herbergi . . . . . . . . . . . . . . 17 Forstofa . . . . . . . . . . . . . . . 18 Baðherbergi . . . . . . . . . . . . 19 Tilfinningar . . . . . . . . . . . . . 20 Ávaxta- og grænmetisspil . . . . . 22 Ískólanum ............. 24 Listasmiðja . . . . . . . . . . . . . 26 Lærumogleikum. . . . . . . . . . 28 Skólalóð 30 Íbúðinni............... 32 Afmæli . . . . . . . . . . . . . . . 34 Form, litir, tölur . . . . . . . . . . . 36 Hátíðir . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Ævintýri og hrekkjavaka . . . . . . 40 Jól . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Farartæki . . . . . . . . . . . . . . 44 Ísveitinni.............. 46 Hjá lækni og tannlækni . . . . . . 48 Ísundi................ 50 Fjaranoghöfnin . . . . . . . . . . 52 Hafið................. 54 Útiímóa.............. 56 Ferðalag 58 Hálendið . . . . . . . . . . . . . . 60 Íborginni.............. 62 Íbænum............... 64 Almenningsgarður . . . . . . . . . 66 Gerumoggræjum . . . . . . . . . 68 Íþróttir . . . . . . . . . . . . . . . 70 Andheiti . . . . . . . . . . . . . . . 72 Tónlist................ 74 Erlenddýr............. 76 Spil................. 78 HvarerKúri?. . . . . . . . . . . . 80 Árstíðir og veður . . . . . . . . . . 82 Góðanótt.............. 84 Skoðum bókina saman . . . . . . 86 EFNISYFIRLIT Kötturinn Kúri leynist á hverri opnu Getur þú fundið hann?
5 4 Góðan daginn skeið rúsínur greiða sér stálp borða lýsi brauð kona stelpa ostur geispa teygja sig hafragrautur mjólk hárbursti klukka drekka leikskólataska smjör karl strákur skál
7 6 Líkaminn andlit hönd fótleggur eyra hné il augabrún auga enni munnur læri kálfi haka kinn varir nef háls hár úlnliður lófi bak magi tunga hnakki handleggur olnbogi öxl tá rass hæll ökkli rist fótur fingur nögl píka typpi nafli geirvarta höfuð
9 8 Föt kjóll hárteygja klæða sig stuttbuxur smellur smella belti nærbolur pils nærbuxur rennilás renna bindi tölur hneppa sokkabuxur smekkbuxur sokkar buxur stuttermabolur skyrta inniskór peysa skór reimar sandalar reima vasi slæða
11 10 Útiföt buff lúffur vettlingar kuldaskór hanskar stígvél strigaskór kuldagalli pollagalli pollabuxur pollajakki snjóbuxur eyrnaskjól úlpa ullarsokkar lopapeysa kápa húfa derhúfa trefill hattur
13 12 Heimilið þvottavél hurð þurrkari dyrabjalla sópur tröppur þvottasnúrur þak ruslatunna hús bílskúr fuglabúr páfagaukur hamstur naggrís kanína ljós
15 14 uppþvottavél ofn kanna brauðrist blandari eldavél brúsi bolli hrærivél ísskápur hnoða deig ketill ausa hræra ávaxtaskál stóll kollur viskastykki tuska útvarp örbylgjuofn sleif smyrja skera hella Eldhús panna steikja pottur sjóða
17 16 Stofa Herbergi motta sófi tölva kertastjaki ruslafata sjónvarp dýna koddi sæng borð kaktus fjarstýring lampi sími spjaldtölva púði stóll bókahilla rúmteppi koja skápur kommóða rúm skrifborð skúffa stigi gluggi gardínur gluggakista
19 18 Forstofa Baðherbergi herðatré skógrind umslag dagblað málverk snagi bréfalúga lyklar skóhorn veski vatn sjampó greiða sápa þvottapoki klósettpappír koppur baðönd klósett baðkar þvo sér spegill vaskur krani sturta trappa
21 20 Tilfinningar spennt hissa þakklát glöð áhyggjufullur kvíðinn stoltur sorgmædd spenntur pirraður leiður reið sátt hrædd hugrökk fegin þreytt
23 22 Ávaxta- og grænmetisspil Sjá leiðbeiningar á vef mms.is
25 24 Í skólanum dótakassi tússtafla landakort flettitafla röð vinir dúkkuvagn dúkka perlur búningar bók bílabraut bókstafir bílar pinnar leikfangalest púsluspil spil kubbar
27 26 Listasmiðja pappír nál og tvinni skrúfjárn sög hamar borvél spýtur lím málning reglustika litir hnykill skæri öryggisgleraugu penni yddari strokleður blýantur pensill nagli skrúfa málband málaratrönur svunta leir
29 28 Lærum og leikum kubba stappa spila strjúka klappa horfa teikna lita skrifa mála klippa líma príla sulla syngja lesa leira púsla perla draga ýta sparka grípa kasta skríða elta tala leika raða
31 30 Skólalóð fata rólur ýta róla sér rennibraut sandkassi þríhjól sigti vegasalt skófla sápukúlur sandkastali parís kofi sparkvöllur körfuboltavöllur krítar sippa sippuband bolti klifurkastali
33 32 Í búðinni afgreiðsluborð morgunkorn skilti afmæliskort gos skyr innkaupakerra innkaupakarfa pappakassi poki slökkvitæki frostpinni súkkulaði lakkrís peningur haframjólk greiðslukort posi
Afmæli 35 34 afmælisgjöf kóróna bollakaka kex kerti fjölskylda rjómaterta afmæliskaka mamma pabbi afi amma tvíburar blása ávaxtasafi ruggustóll dóttir sonur systkini systir bróðir
37 36 Form, litir, tölur einn tveir þrír fjórir fimm sex sjö átta níu tíu ellefu tólf þrettán fjórtán fimmtán sextán sautján átján nítján tuttugu hringur horn sívalningur stjarna röndótt ferningur tígull sexhyrningur keila doppótt ferhyrningur þríhyrningur fimmhyrningur strik köflótt rauður blár gulur grænn hvítur svartur bleikur grár appelsínugulur brúnn fjólublár
39 38 Hátíðir þjóðhátíðardagur 17. júní þorri öskudagur bolludagur páskar pylsuvagn hlusta popp bolluvöndur rjómabolla grímu- búningur málsháttur nammi páskaegg páskaungi lúðrasveit skrúðganga blaðra pylsa rella sleikjó hlæja sykurfrauð brosa gráta þorramatur fánastöng fáni
41 40 köngulóarvefur norn risi álfur sjóræningi sjóræningjaskip turn ofurhetja dreki einhyrningur kóngur prinsessa drottning prins geimvera grasker riddari sverð höll kústur fjársjóður draugur hafmeyja skrímsli könguló Ævintýri og hrekkjavaka
43 42 púki Jól áramót þrettándinn jólatré aðventukrans jólaskraut Grýla Leppalúði poki stafur jólagjöf jólaljós sleði skíði brenna stjörnuljós faðma álfakóngur flugeldar eldur reykur kyndill blys álfadrottning snjóþota tungl stjarna norðurljós jólakötturinn skíðastafur tröll jólasveinahúfa hellir jólasveinn skegg
45 44 Farartæki strætisvagn ruslabíll jeppi hjólabretti fólksbíll mótorhjól rúta vörubíll sendibíll sparkhjól leigubíll þyrla rafskutla sjúkrabíll lögreglubíll hjólastóll flugvél slökkviliðsbíll hlaupahjól bjalla stýri hnakkur pedalar hjálmur reiðhjól dekk
47 46 Í sveitinni egg hey traktor hani hæna ungi hestur kýr hrútur hundur bein folald naut kálfur lamb kind geit kiðlingur svín grís hvolpur kettlingur köttur
49 48 hjúkrunarfræðingur Hjá lækni og tannlækni veik frískur sár hlustunarpípa hækja blóð sprauta tannlæknastóll með tannpínu gifs hitamælir plástur tönn beinagrind gríma lyf verðlaun vigt tannlæknir læknir
51 50 Í sundi sundbolur sundgleraugu synda kafa heitur pottur froskalappir skvetta sundskýla kútur sundhetta handklæði sólbekkur stökkbretti sundlaug vatnsrennibraut sturta vatn bali
53 52 björgunarbátur Fjaran og höfnin bátur seglbátur árabátur bryggja veiða lyftari krani þari þang alda selur viti veiðistöng krabbi kuðungur rotta skel mávur sandur lundi steinn árar
55 54 Hafið sjómaður net hitabrúsi akkeri hákarl hvalur björgunarhringur björgunarvesti trilla togari mótorbátur skemmtiferðaskip kafbátur fiskar þorskur ýsa
57 56 Úti í móa ánamaðkur padda lirfa geitungur fluga könguló spói krummi ugla berjalyng fífill bláber sóley mús strá krækiber lóa humla fiðrildi brekka tína lækur þúfa mosi
59 58 Ferðalag sumarbústaður tjald fellihýsi hjólhýsi tjaldvagn svefnpoki sólarvörn sólgleraugu sykurpúði nestisbox grill samloka varðeldur krakkar kælibox kakó skurður sláttuvél hjólbörur girðing prímus harðfiskur lúpína
61 60 Hálendið bakpoki hreindýr horn gönguskór refur göngustafur minkur kaðall örn prik hraun fjall brú foss gjóta eldfjall detta á fjallganga jökull klifra klettur
63 62 Í borginni gata umferðarskilti gangbraut bílstjóri blokk tröppur rampur lögregluþjónn peningur stoppistöð flugvöllur veitingastaður pítsa umferðarljós hamborgari grænmetisbuff franskar árekstur klessa á
65 64 Í bænum bensíndæla gangstétt ís ljósastaur snuð kerra taska snúður vínarbrauð kleina kringla ungabarn krakki foreldrar gleraugu unglingur barnavagn brunahani kirkja hleðslustöð ruslafata
67 66 Almenningsgarður önd fljúga goggur grindverk gras ungi tré blómabeð vökva gosbrunnur hlið blóm snigill vaða göngubrú bekkur stytta karfa trjágrein mold gróðursetja hreiður svanur vængur
69 68 Gerum og græjum hvísla prjóna toga fela sig sópa brjóta moka negla bora saga skrúfa liggja standa sitja hoppa grafa hrista sauma skúra ryksuga hlaupa ganga stökkva
71 70 Íþróttir fótbolti handbolti körfubolti fimleikar hestaíþrótt ballett dans golf skíði hjólreiðar borðtennis tennis júdó karate blak badminton keila hástökk langstökk spjótkast kúluvarp hlaup skautar sund
73 72 Andheiti stór lítill harður mjúkur grimmur ljúfur þykk þunn létt þungt þröng víð ilmur fýla dimmt bjart hreint skítugt gamall nýr inni úti opna loka blautur þurr heitt kalt stutt löng niðri uppi hægt hratt
75 74 Tónlist tromma flauta píanó fiðla trompet klarinett básúna saxófónn stafspil þríhorn gítar harpa selló kontrabassi munnharpa nótur
77 76 Erlend dýr nashyrningur górilla gíraffi fíll krókódíll björn ljón ísbjörn sebrahestur strútur api úlfur tígrisdýr flóðhestur eðla leðurblaka slanga mörgæs íkorni skjaldbaka froskur
79 78 Spil sítróna vigt tafla ryksuga tvinni bolli skjaldbaka snigill augabrún nál samloka kafbátur eyrnaskjól karfa blandari ketill kaktus hjólastóll egg dekk saxófónn vifta smekkbuxur hundabein leðurblaka vasaljós regnbogi tromma köngulóarvefur klósettpappír bíll spergilkál fuglabúr lest þvottaklemma tjald nashyrningur lyftari gardínur hjólabretti slanga einhyrningur ruslafata hattur ruggustóll lúpína kleina brauðrist hnykill Sjá leiðbeiningar á vef mms.is
81 80 Hvar er Kúri? fyrir aftan fyrir neðan í gegnum inni í neðst í miðjunni efst aftast fremst ofan í undir við hliðina á fyrir ofan fyrir framan ofan á á milli
83 82 Árstíðir og veður vetur vor sumar haust sól snjókarl geislar snjóhús endurskinsmerki snjóbolti rigning grýlukerti snjór þoka ský skuggi regnbogi regnhlíf vasaljós lauf fjúka fugl
85 84 Góða nótt matur náttföt risaeðla lesa bangsi gefa brjóst glas eldhúsrúlla barnastóll kattamatur bursta tennur tannbursti diskur náttkjóll hnífapör tannkrem sofa z z z gaffall hnífur
87 86 Skoðum bókina saman Auðgum orðaforða barna Bókin Orð eru ævintýri getur nýst í leik og daglegu starfi með börnum og gefur tækifæri til að vinna með orðaforða á fjölbreyttan hátt. Bókina má skoða aftur og aftur og ræða um einstaka myndir eða opnur. Tilvalið er að nota orðin í mismunandi samhengi og ræða um atburði í nútíð, þátíð og framtíð. Æskilegt er að nota málsgreinar sem barnið skilur og bæta einnig við nýjum orðum og hugtökum. Þetta er hægt að gera með því að benda á myndirnar, segja orðin og nefna e.t.v. samheiti. („Veistu að barn getur þýtt það sama og krakki?“) Gæta þarf að því að tala ekki of hratt, spyrja opinna spurninga og gefa barninu tíma og tækifæri til að svara: Hvað sérðu á myndinni? Hvað er að gerast? Hverjir eru á myndinni? Hvar gerist sagan? Hvernig er veðrið? Hvað heldur þú að fólkið á myndinni sé að hugsa? Hvernig heldur þú að þeim líði? Af hverju? Hvernig myndi þér líða? Hvað heldur þú að hafi gerst á undan? Hvað heldur þú að gerist næst? Þegar unnið er með orðaforða er mikilvægt að hvetja börn til að tjá sig og hrósa þeim. Í samskiptum er lykilatriði að hlusta á börnin. Það þarf að taka eftir því hvaða umræður skapast, hvaða spurningar vakna og dýpka síðan umræðuna með nánari útskýringum. Smámyndirnar sem eru á hverri spássíu má finna á opnumynd. Tilvalið er að hvetja börnin til að finna myndirnar á opnunni. Skoða má stærðarhugtök og nefna hluti bæði í eintölu og fleirtölu. Börnin geta fundið hluti sem eru á myndunum í sínu eigin umhverfi og lýst því sem þeim finnst áhugavert. Einnig má vinna með veggspjöld eða hugarkort þar sem orðum og myndum er safnað af hverri opnu. Þá má prenta út myndir bókarinnar af vef. Börnin geta útbúið sína eigin orðabók og tengt hana við sterkasta tungumál sitt. Kötturinn Kúri Kötturinn Kúri eða ummerki eftir hann birtist á öllum opnum bókarinnar og börnin geta skemmt sér við að leita að honum. Kúri er venjulegur heimilisköttur sem eltist við eitt og annað á opnumyndunum og kemur sér í ýmis vandræði. Það er tilvalið að nota ævintýri Kúra sem kveikju að samtali á hverri opnu. Leikið með orð Hægt er að setja hluti í poka sem tengjast ákveðnum opnum í bókinni. Börnin skiptast á að draga hlut úr pokanum og lýsa honum fyrir hópnum. Hvert barn segir frá því sem það veit nú þegar um hlutinn og hópurinn hjálpast að við að bæta við frekari smáatriðum. Í samtali um hlutinn er hægt að tala um hvaða flokki hann tilheyrir (farartæki, eldhúsáhöld, föt …), hvernig hann lítur út, hvort hann gefi frá sér hljóð, hvernig er hann viðkomu (harður, mjúkur …), hlutverk hans, litur o.s.frv. Sögugerð Í sögugerð blómstrar frásagnargleðin og ímyndunaraflið fær að njóta sín. Gott er að nota myndir til að örva börnin til frásagnar. Barnið getur sagt frá því sem það sér á myndunum. Þetta er góð æfing í því að læra að skipuleggja frásögn. Skemmtilegt er að börnin reyni að rifja upp eftirminnilega atburði sem tengjast myndum bókarinnar. Það er líka mikilvægt fyrir þann fullorðna að vera góð fyrirmynd og segja börnunum sögur úr eigin lífi út frá myndunum. Eitt verkefnanna gæti verið að búa til sögur saman. Þá eru sagðar sögur eftir efnisatriðum í bókinni, t.d. búðarferð eða útilegu, og barnið hvatt til þess sama. Sögurnar eru skráðar í litla bók sem barnið myndskreytir. Barnið getur svo „lesið“ bókina fyrir félaga sína. Fleiri hugmyndir að leiðum til að nýta bókina í starfi með börnum má finna í hugmyndabanka á vef mms.is
Orð eru ævintýri er unnin í samvinnu Miðju máls og læsis sem er hluti af skóla- og frístundasviði Reykjavíkurborgar, námsbrautar í talmeinafræði við HÍ, leikskólanna Laugasólar og Blásala, Austurbæjarskóla og Menntamálastofnunar. Bókin er byggð á orðalista sem unninn var úr bókinni Tíðni orða í tali barna eftir Jóhönnu Thelmu Einarsdóttur, Önnu Lísu Pétursdóttur og Írisi Dögg Rúnarsdóttur. Verkefnið hlaut styrk frá Jöfnunarsjóði, Þróunarsjóði skóla- og frístundaráðs Reykjavíkur og Þróunarsjóði námsgagna.
ORÐ ERU ÆVINTÝRI ISBN 978-9979-0-2762-1 © 2023 Miðja máls og læsis og MMS © 2023 teikningar: Blær Guðmundsdóttir bls. 8–11, 20–31, 56–61 Böðvar Leós bls. 32–45, 52–55, 62–69, 80–83 Elín Elísabet Einarsdóttir bls. 4–7, 12–19, 46–51, 70–77, 84–85 Sigmundur Breiðfjörð Þorgeirsson bls. 78–79 Ritstjórn: Elín Lilja Jónasdóttir, Sigríður Wöhler, Þorbjörg Halldórsdóttir Myndaritstjórn: Kristín Ragna Gunnarsdóttir Málfarslestur: Ingólfur Steinsson 1. útgáfa 2023 önnur prentun 2024 Menntamálastofnun Kópavogi Umbrot og hönnun: Menntamálastofnun Umbrot og hönnun kápu: Blær Guðmundsdóttir Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf. / Best print – Eistland Bók þessa má ekki afrita með neinum hætti, svo sem með ljósmyndun, prentun, hljóðritun eða á annan sambærilegan hátt, að hluta til eða í heild, án skriflegs leyfis höfunda, myndhöfunda og útgefanda.
40684 Orð eru ævintýri er litrík og skemmtileg myndabók fyrir börn. Hún býður upp á tækifæri til að spjalla um orð daglegs lífs sem geta virkjað ímyndunarafl barna og verið uppspretta ævintýra og leikja. Hún hentar vel til að efla orðaforða barna í leikskólum og nemenda sem eru að stíga sín fyrstu skref í íslensku sem öðru tungumáli. Bókin hefur verið þýdd á nokkur tungumál og er á rafrænu formi á vef ásamt leiðbeiningum um notkun. Myndhöfundar eru Blær Guðmundsdóttir, Böðvar Leós, Elín Elísabet Einarsdóttir og Sigmundur Breiðfjörð Þorgeirsson. Bókin var unnin í samvinnu Menntamálastofnunar og Miðju máls og læsis hjá Reykjavíkurborg.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjIxNzc=