4. KAFLI Leið til framtíðar – sjálfbær þróun 126 4.6.3 HNATTVÆÐING HAGKERFA Þegar hið klassíska markaðshagkerfi og frjálshyggja þróuðust fyrir meira en 200 árum síðan var heimsmyndin öll önnur en hún er í dag. Hagkerfið var hannað og hugsað aðallega innan vébanda hvers lands og ekki með heiminn allan undir. Kerfið einkenndist af ýmsum lögum og reglum því ekki var haldið að markaðurinn myndi geta séð um sig alfarið sjálfur. Núverandi óheft markaðshagkerfi byggir hins vegar á efnahagsstefnu um frjálsan markað þar sem frelsi í viðskiptum er talið vera helsta forsenda fyrir hagsæld í samfélaginu. Með hnattvæðingunni var þá ekki einungis sumum lögum og reglum breytt eða þær leystar upp innan hvers lands heldur einnig milli landa og fríverslunarsamningar voru samþykktir sem eiga að tryggja þennan frjálsa hnattræna markað. Samkeppni á heimsmarkaði ýtir enn meira undir þær áherslur fyrirtækja að lágmarka framleiðslukostnað á kostnað umhverfis og samfélags/mannréttinda til að geta selt vörurnar sem ódýrast. Risastórar fyrirtækjasamsteypur hafa myndast sem getur skapað einokun á markaði og mikil völd og áhrif þeirra í samfélaginu. Hnattvæðingin hefur stóraukið þennan framleiðslu- og viðskiptamáta þar sem fyrirtæki eru að úthýsa kostnaði til annarra landa. Tökum sem dæmi verksmiðjuframleiðslu á svínakjöti í Þýskalandi. Þau svín eru fóðruð á soja sem er flutt inn frá Suður-Ameríku. Þar er verið að eyðileggja regnskóga og grasland í stórum stíl til að rækta soja. Í Þýskalandi er síðan framleitt meira kjöt en þarf fyrir innanlandsmarkað. Umframkjötið er síðan selt mjög ódýrt til annarra landa. Bændur í þeim löndum geta síðan ekki lengur selt sitt kjöt nema ef þeir eru einnig að nota soja frá Suður-Ameríku sem fóður. Kostnaðarhagræðið fyrir þýskan svínakjötsframleiðenda sem verður til vegna skaða á einum stað (eyðingu regnskóga) leiðir til viðbótar af sér næsta skaða í enn öðru landi þar sem bændur þar verða undir í þessari samkeppni. Hér er verið að aftengja orsakir og afleiðingar og dreifa þeim yfir allan hnöttinn og úthýsa ekki bara kostnaði, hnignun vistkerfa og mengun heldur hefur það einnig neikvæðar afleiðingar í enn fleiri löndum. Hnattvæðingin eins og hún er í dag í gegnum óheft markaðshagkerfið gerir okkur í ríku löndunum kleift að taka það sem við þurfum annars staðar frá og úthýsa því sem er óþægilegt og óhagkvæmt fyrir okkur. Ríku löndin flytja út úrgang í stórum stíl. Plast, raftæki eða föt eru dæmi um úrgang sem fer til fátækra landa t.d. í Asíu eða Afríku. Við úthýsum líka hluta af kolefnislosun vegna lífsstíls okkar þar sem hvert land ber einungis ábyrgð á losun sem verður til Hnattvæðingin eins og hún er í dag í gegnum óheft markaðshagkerfið gerir okkur í ríku löndunum kleift að taka það sem við þurfum annars staðar frá og úthýsa því sem er óþægilegt og óhagkvæmt fyrir okkur.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjIxNzc=