Maður og náttúra

VISTFRÆÐI Áhrif beitar á gróðurfar Á síðustu áratugum hafa greinilegar breytingar orðið á gróðurfari víðs vegar um landið. Þessar breytingar tengjast því að sauðfé hefur verið fækkað og beitarálagið hefur því minnkað. Um og eftir miðja síðustu öld var beit mjög mikil og bithagar voru víða mjög illa farnir. Mikil beit rýrir gróðurþekjuna og landið verður viðkvæmara fyrir uppblæstri. Ýmsar tegundir plantna hættu að sjást í bithögum því að sauðféð hélt þeim niðri. Þegar beit minnkaði gátu margar þessara plantna náð sér á strik á ný. Víða um landið má nú sjá gamla bithaga sem eru vaxnir gróskumiklum blómjurtum, til dæmis ætihvönn og blágresi, beitilyngi, gulvíði og fleiri lyngtegundum. Á ræktuðu landi vex oft aðeins ein tegund. Myndin sýnir byg- gakur á Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum. Landbúnaður – frá fjölbreytni til fábreytni Gróðurfarið hefur líka breyst í sveitum þar sem ræktað land er nýtt til heyöflunar og kornræktar. Ræktuð tún eru yfirleitt með fáum gras­ tegundum og yfirleitt eru þær mun hávaxnari en þær sem áður voru nýttar. Túnin eru nú orðin mun stærri en áður var, því að þannig nýt­ ast stórar dráttarvélar og heyvinnuvélar betur. Kornrækt hefur vaxið hröðum skrefum hér á landi en bygg er eina tegundin sem er ræktuð í stórum stíl. Ræktað land til sveita einkennist því yfirleitt af fábreytni og stórum flæmum þar sem búið er að ryðja burt görðum og girð­ ingum sem skiptu þessum löndum yfirleitt niður í litlar skákir áður fyrr. Í sumum tilvikum er um hreina einrækt að ræða, til dæmis á byg­ gökrum, og á túnum er oft sáð aðeins einni grastegund eða tveimur. Þetta verður líka til þess að færri dýr þrífast á þessum ræktuðu spildum en þar sem fjölbreytnin er meiri. LÍF Í ÞRÓUN