Á ferð um samfélagið

SINN ER SIÐUR : ÞJÓÐFÉLAGSFRÆÐI 29 Félagslegt taumhald Þótt viðmið rekist stundum á tekst fólki oft furðuvel að laga sig að aðstæð- um. Þú gætir til dæmis eytt hæfilega löngum tíma í lærdóminn og haldið þannig foreldrum þínum í skefjum án þess að brjóta viðmið vinahópsins. En farir þú yfir strikið og brjótir viðmið uppskerðu oftar en ekki neikvæð við- brögð. Viðbrögðin fara eftir því hvers konar viðmið þú brýtur. Viðbrögð við þjófnaði (formleg viðmið) eru yfir- leitt harkalegri en að mæta í skólann í ósamstæðum sokkum (óformleg við- mið). Jafnframt fer það eftir félagslegri stöðu þess sem brýtur viðmiðin hver viðbrögðin verða. Strangari kröfur eru gerðar til klæðaburðar forseta Íslands en til dæmis unglinga. Í sumum tilfellum eru viðbrögðin harkaleg, svo sem fangelsi eða útskúfun en í öðrum eru þau mildari – til dæmis hæðnisglott, augnaráð eða háðsglósur. Farir þú hins vegar eftir viðmiðum samfélagsins getur þú uppskorið já- kvæð viðbrögð, svo sem hrós eða hvatningu. Bros getur líka verið dæmi um jákvæð viðbrögð en ef það er of- leikið verðum við óörugg um okkur. Breytist það í hæðnishlátur taka flestir því sem merki um neikvæð viðbrögð. Í hverju einasta samfélagi eru til mis- munandi aðferðir sem eiga að tryggja að fólk fylgi viðmiðum og hegði sér á viðunandi hátt. Aðferðirnar kall- ast félagslegt taumhald og geta verið bæði sýnilegar og duldar. Hvað telst viðunandi hegðun er þó afar ólíkt eftir samfélögum. Formlegt taumhald Óformlegt taumhald Umbun Verðlaun Stöðuhækkun Hrós, klapp á öxlina Hvatning Viðgjöld (refsing) Sektir Fangelsun Athugasemdir Háðsglósur Stimplun (þú dæmir aðra) Í töflunni má sjá dæmi um félagslegt taumhald bæði formlegt og óformlegt. Ekki eru allir eins.