Á ferð um samfélagið

VINNA OG FRAMLEIÐSLA : ÞJÓÐFÉLAGSFRÆÐI 103 Iðnbyltingin er oft talin hafa hafist í Bret- landi um 1750 og til Íslands barst hún um 1900. Iðnbyltingin gjörbreytti öllu. Fundn- ar voru upp nýjar vélar og menn fóru að nýta sér áður óþekktar orkulindir svo sem rafmagn og olíu. Nýjar hráefnisauðlindir víða um heim gerðu það að verkum að Evrópubúar fóru fyrstir allra að fjölda- framleiða vörur. Með fjöldaframleiðslunni jókst framleiðslan mikið. Verksmiðjur spruttu upp og umhverfis þær mynduðust þéttbýliskjarnar sem síðar meir urðu að borgum. Á Íslandi var útgerð (skip/vélbátar) okkar verksmiðjur og fyrstu þéttbýliskjarnarnir hér tengdust sjávarútvegi. Mikill straumur fólks lá úr sveitum til borganna því fólk varð að flytja búferlum til að fá vinnu. Þegar fólk flutti úr fámennu og einföldu sveitasamfélagi í flókið mynstur mann- margra borga urðu óneitanlega miklar breytingar á lífi þess og samskiptum við annað fólk. Sambýli stórra fjöl- skyldna úti á landi breyttist í fámennar kjarnafjölskyldur sem bjuggu í þröng- um blokkaríbúðum í borgarsamfélag- inu. Tengsl milli ættingja gjörbreyttust eða rofnuðu stundum alveg. Margt fólk einangraðist í borgunum þar sem það þekkti fáa eða enga. Sömu sögu er að segja af vinnumarkaðinum. Vinnu- tíminn var allt í einu afmarkaður og miðaðist við ákveðnar klukkustundir á dag. Þar með fékk fólk hluta af deg- inum til aflögu fyrir sjálft sig. Fólk fékk frítíma og notkun peninga sem gjald- miðils varð ráðandi. Í stað vöruskipta og sjálfsþurftarbúskaps, sem hafði tíðkast öldum saman, eignaðist fólk peninga fyrir vinnu sína, til að kaupa vörur og þjónustu. Sérhæfður vinnumarkaður Mikil mengun getur fylgt verksmiðjuframleiðslu, sér- staklega í þróunarlöndum.