Markviss málörvun

ýmsa aðra þætti, m.a. að fylgja fyrirmælum. Hljóðgjafar eru bæði umhverfishljóð og málhljóð. Fyrstu hlustunarleikirnir eru fólgnir í því að giska á hljóðgjafa. Það getur til dæmis verið hljóð sem myndast af hringli í nöglum, af teskeið sem hrært er með í bolla, af loki sem lagt er niður o.s.frv. Börnin eru hvött til að mynda sjálf hljóðin, að koma með hljóðgjafa að heiman eða að líkja eftir ýmsum hljóðum, til dæmis hljóðum dýra. Aðalatriðið er að börnin þjálfist í að beina athyglinni að vissum hljóðum og hljóðgjöfum. Henni er beint að ýmsum stöðum utan kennslustofunnar eða innan hennar, hljóði úti í horni eða hljóði sem börnin mynda. Til dæmis má fela (háværa) klukku. Það er erfitt fyrir mörg börn að hlusta án þess að sjá og það verður að binda fyrir augun á sumum þeirra til að það takist. Í seinni þáttum áætlunarinnar er hlustað eftir málhljóðum. Það er grund­ vallarmunur á umhverfishljóðum og málhljóðum. Við getum myndað háa tóna, lága tóna, sterka tóna og veika tóna og talað með mismunandi áherslum. Mál­ hljóðin eru einungis til sem hljóðeiningar í orðum og hafa ekki merkingu í sjálfu sér en þegar þeim er raðað saman geta þau myndað orð sem hafa merkingu. Það er nauðsynlegt að þjálfa börnin í að hlusta eftir málhljóðum til að þau verði meðvituð um þau og læri smátt og smátt að greina þau sundur og setja þau saman. Rímleikir Þessi þáttur leikja skiptist í þulur, runur (úrtalningarþulur), vísur og rímsögur. Enn er athyglinni þó beint að heildarmyndinni en ekki að smærri þáttum. Runur eða úrtalningarþulur eru til á mörgum tungumálum og eru alltaf vinsælar. Þær kenna börnunum að fylgja hljóðfalli og einnig þjálfa þær framburð. Í rími og stuðlum er lögð áhersla á bæði innihald og form. Stuðlar eru oft not­ aðir til áherslu, til dæmis í auglýsingum (Kettir velja Whiskas, Harpa gefur lífinu lit). Athygli barnanna beinist þá að formhlið málsins, ólíkt því sem þau þekkja almennt í talmálinu. Þulur og runur, oft án merkingar, þjálfa hrynjandi og framburð. Þær eru menningararfur sem gaman er að halda við. Þulurnar eru heillandi, veita innsýn í menningarsöguna og gott tækifæri til leikrænnar tjáningar (Grýla talar við börnin sín þegar hún fer að sjóða til jóla …). Hér styrkist einnig beiting athygl­ innar. Það má segja fram þulurnar með hárri, skerandi rödd, djúpri bassarödd, hátíðlegri rödd eða af gamansemi, hægt eða hratt. Hugmyndaflugið á að ráða og möguleikarnir eru óendanlegir. Að finna rím felur í sér flokkun hljóða. Barnið verður að rannsaka form málsins þegar það finnur hvaða orð rímar eða rímar ekki: mál-skál-bál-hundur. Þegar farið er með rím og þulur ættu flest börn að geta verið þátttakendur. Flest fimm til sex ára börn hafa öðlast hæfileikann til að ríma og það er talið 10